Musicanimale, Het grote bestiarium van het geluid, Calling the world

Cité de la Musique — Philharmonie de Paris, Paris (FR)
20 septembre 2022 - 29 janvier 2023

Het Musée de la Musique - Philharmonie van Parijs betreedt met de tentoonstelling 'Musicanimale, het grote bestiarium van het geluid' het terrein van de bioakoestiek. Curator Jean-Hubert Martin (Centre Pompidou, Museum Kunstpalast, ...) nodigde Koen Vanmechelen uit om deel te nemen met Calling the World. De expo viert de schoonheid van geluid: de vocalisaties van vogels, de roep van insecten, het melodieuze gezang van walvissen of het huilen van wolven. De geluiden van een veertigtal diersoorten tonen, via een parcours van 150 werken, hoezeer dieren fascineren en inspireren, hoezeer ze aanleiding geven tot visuele en klankpoëzie. 

Een reusachtig bestiarium, tussen kunst en wetenschap


Sinds het begin der tijden hebben wij ons geconfronteerd met dierlijke stemmen om ze te bestuderen, te reproduceren, te beschrijven of te transfigureren. In de loop van de muziekgeschiedenis, van Rameau tot Saint-Saëns, zijn ontelbare bestiariums gecreëerd. Ook talrijke instrumenten, zoals vogelgeluiden, serinettes of flageoletten, ontlenen hun vorm en materiaal aan dieren of trachten hun geluiden te imiteren. Door de eeuwen heen zijn er iconografieën en verhalen in overvloed die de band tussen mens en dier poëtiseren, zoals de Bremer Muzikanten, of Papageno, de beroemde vogelman in Mozarts De Toverfluit.

De tentoonstelling opent met een groot vogelconcert en is een prachtige inleiding voor jong en oud. Tussen een zwervende fantasiewereld en een rariteitenkabinet verwijst elke letter naar het dierenrijk (Haan, Insecten, Wolf...) of naar emblematische voorwerpen (Koekoeksklok, Sonnet...). Historische meesterwerken worden gepresenteerd naast meeslepende installaties en in opdracht gemaakte werken van grote kunstenaars zoals Bernie Krause, Tomás Saraceno en Koen Vanmechelen. Ten slotte dompelen verschillende meeslepende ervaringen de bezoeker onder in opmerkelijke ecosystemen, van de zeebodem die bewoond wordt door het gezang van bultrugwalvissen tot de ruisende nachten van Kenia.

De mens opnieuw in de symfonie van het leven introduceren betekent eindelijk bevestigen dat er een (muzikale) interactie kan zijn tussen mensen en niet-mensen, en zo de westerse opvattingen die de twee koninkrijken scheiden, omzeilen. Om deze vormen van luisteren nauwkeurig weer te geven, zet de tentoonstelling in op samenwerkingsverbanden met het Nationaal Museum voor Natuurlijke Historie en het Museum voor Etnografie in Genève. De gebundelde krachten vormen een reis die de vertegenwoordigde regio's van de wereld in evenwicht tracht te brengen.

Als we [dieren]gezang horen, voelen we dat we deel uitmaken van het gemeenschappelijke lot van de levenden op aarde

Baptiste Morizot

Gewekt door de haan


Terwijl het de buitengewone invloed van dierenstemmen in de geschiedenis van kunst en muziek toont, stelt 'Musicanimale, the big bestiary of sound' de toekomst van biodiversiteit en de verdwijning van een bedreigd klankerfgoed in vraag. Het thema sluit aan bij het werk van Koen Vanmechelens over bioculturele diversiteit; reden waarom hij, naast andere internationale kunstenaars, werd geselecteerd door curatoren Marie-Pauline Martin en Jean-Hubert Martin.

"Toen de kunstenaar de opdracht kreeg om een werk te maken voor deze tentoonstelling in 2021, kon niemand vermoeden dat het profetisch zou worden. Hoewel kunstenaars geen profeten zijn - in tegenstelling tot wat de media ons willen doen geloven - bezitten zij wel die mengeling van gevoeligheid en oude wijsheid die hen tot buitengewoon ontvankelijke barometers van het menselijk gedrag maakt. In zijn video-installatie 'Calling the World' presenteert Vanmechelen de haan als een Ontwaker. Hij stelt een centrale vraag; Kan de mensheid ontwaken en de enige diersoort worden die diversiteit accepteert en de strijd met elkaar opgeeft?" (Jean-Hubert Martin)

Calling the World - Artist statement


In het begin was er de zon, de hemel, het eindeloze woud. En een metafysische verbinding tussen alles wat leefde. Er was evenwicht en harmonie. De red junglefowl kraaide, en het 'mens-dier' verliet het beschermde paradijs en nam de heilige vogel met zich mee.

Terwijl de jonge soort migreerde naar alle uithoeken van de wereld, ontstonden overal menselijke talen en culturen. En elke cultuur veranderde de vogel naar hun wensen. Ze gebruikten hun kip voor spel, voor consumptie, en als maatstaf voor tijd. De opmerkelijke soort was een bewaker, en hij waarschuwde hen voor gevaar en voor het verstrijken van nacht en dag. De klok tikte door.

De mensen verwijderden zich steeds verder van het begin. Ze veroverden de wildernis, ze organiseerden, structureerden en legden hun wil op. Natuur en cultuur smolten samen tot een groeiend onevenwicht terwijl de menselijke invloed op de niet-menselijke wereld gevaarlijk versnelde.

Drie keer kraaide de haan, maar niemand gaf gehoor aan zijn oproep. Wat volgde was chaos en desintegratie, oorlog en implosie. De eens zo heilige vogel werd louter een product, menselijke culturen verdwenen de een na de ander.

Toen was er alleen stilte. Na de ineenstorting, begint de cyclus opnieuw. Kali Yuga is altijd een nieuwe start. Het bos en de Red Junglefowl zullen weer zingen

Koen Vanmechelen

Deelnemende artiesten

Art Orienté Objet | Fernand Deroussen | Gloria Friedmann | Bertrand Gadenne | Bernie Krause | Olivier Leroi | Violaine Lochu | Annette Messager | Miruka | Erik Nussbicker | Luc Petton | Anri Sala | Julien Salaud | Erik Samakh | Tomás Saraceno | Nelly Saunier | Alain Séchas | Daniel Spoerri | Tout/reste/à/faire | Koen Vanmechelen | Knud Viktor

 

Exhibition facts

Musicanimale - Le Grand Bestaire sonore
Cité de la Musique
Philharmonie de Paris
20/09 ➔ 29/01
221 avenue Jean-Jaurès
75019 Paris
France

More info